گیاهان و میو های مورد استفاده در فراورده های آرایشی و خواص آنها ، (بخش سوم )
پنیرک( Commom Mallow(Malva silverstris L.
گیاهی است پایا به ارتفاع 60-20 سانتی متر و پوشیده از کرکهای دراز که به حال وحشی در جنگلها و اراضی بایر می روید. بعلاوه به منظور استفاده های درمانی کم و بیش پرورش می یابد. ریشه آن گوشتدار، سفید رنگ و ساقه آن راست و استوانه ای شکل است.
برگهای متناوب بزرگ، با دمبرگ دراز، شامل 5 تا 7 لوب دندانه دار و گلهایی به رنگ گلی مایل به بنفش با تزئیناتی از خطوط تیره دارد. قسمت مورد استفاده آن، برگ ، گل و حتی گیاه کامل است. در نواحی مختلف به تفاوت گونه های مجاور یا واریته های آن نیز به مصارف درمانی می رسد.
در استعمال خارجی، ریشه برگ له شده پنیرک، جهت رفع التهاب های سطح بدن با قرار دادن بر روی عضو و همچنین برای رفع جوش صورت و دانه های جلدی بکار می رود. ضمناً درد و ناراحتی های محل جوش و دانه ها را تسکین می دهد.
از برگ این گیاه، لوسیون های بهداشتی جهت تسکین تحریکات پوست صورت و تامین لطافت آن به صور مختلف ساخته می شود که یکی از آنها تهیه دم کرده ای از یک مشت برگ در یک لیتر آب جوش است (به مدت 10 دقیقه)
پیاز (Onion(Allium cepa L.
گیاهی به ارتفاع 1-6/0 متر و دارای پیاز بزرگ، متورم، خوراکی، مرکب از لایه های متکی بر هم است. از مشخصات آن برگهای استوانه ای نوک تیز به رنگ سبز و و اقع در دو ردیف در قاعده است. پرورش پیاز در غالب نواحی معمول است. پیاز دارای اسانسی است که در اثر پختن از بین می رود. اثر درمانی آن نیز مربوط به ترکیبات گوگرد دار و ویتامین های آن است. پیاز غذای سالمی است در استعمال خارجی اثر ضدعفونی کننده (میکروب کش) دارد. مصارف درمانی پیاز نیز بر حسب آن که خام یا پخته باشد، با یکدیگر متفاوت است. پیاز اثر مفیدی در رفع چین و چروک پوست صورت دارد.
ترب (Cultivated Radish(Raphnus Sativus L.
گیاهی یک ساله به ارتفاع 40 سانتی متر یایک متر ودارای برگهایی با پهنک منقسم به قطعات نا منظم، گلهای آن به رنگهای سفید، زرد روشن ،آبی روشن، صورتی و مایل به بنفش است. ریشه متورم آن نیز ممکن است خیلی بزرگ به رنگهای سفید یا سیاه ویا به قطر20سانتی متر وحتی بیشتر باشد. بعضی ازانواع پرورش یافته آن ریشه ای کوچک وقرمز رنگ دارند.
قسمت مورد استفاده گیاه ازنظر درمانی، ریشه وشیره آن است. در استعمال خارجی، پوست ترب سیاه اثر قرمز کننده و زیبا کننده رنگ پوست بدن را دارد و می توان از آن استفاده درمانی بعمل آورد.
تمشک( Bramble (Rubus Caesius L.
گیاهی است با ساقه بالا رونده بطول4 تا 5 متر و دارای خارهای فراوانی است.
گلهای آن که در خرداد تا مردادماه ظاهر می شوند، به رنگ سفید یا گلی و مجتمع و بصورت خوشه ای می باشند. این گیاه به وفور در کنار جنگلها، بیشه ها خصوصاً در شمال ایران می روید. قسمت مورد استفاده این گیاه، برگ، جوانه، پوست، ساقه میوه و گلهای آن می باشد.
میوه آن برحسب نژادهای مختلف تا حدودی ترکیباتش با هم متفاوتند ولی بطور متوسط دارای85 درصد آب، مواد قندی، کمی اسید های آلی، مواد چرب، پکتین و غیره است. و دارای13درصد روغن مرکب از اولئین و لینولین می باشد.
تمشک میوه ای است بسیار مطبوع که به حالت خام مصرف می شود و از تمشک برای تهیه مربا، شربت، کمپوت نیز استفاده می کنند. در بهداشت سلامتی پوست نیز از این میوه استفاده های فراوانی می برند، میوه رسیده تمشک در تامین سلامت و طراوت پوست صورت تاثیر فراوانی دارد. به این منظور تعداد10 عدد تمشک رسیده را شسته و بخوبی له نمایید و آن را به پوست صورت بمالید و بعد از20-15دقیقه پوست را شستشو دهید. انواع دیگر تمشک نیز که در ایران می رویند، اثر تقریباً مشابه در حفظ و تامین بهداشت پوست صورت دارند.
توت فرنگی (Strawberry(Fragaria Vesca L.
گیاهی علفی و دارای ساقه ای خوابیده و قائم است و دارای گلهایی منظم به رنگ سفید است. توت فرنگی علاوه بر آنکه به حالت وحشی در نواحی مختلف می روید بعلت دارا بودن میوه خوش طعم و مطبوع و مفید، پرورش نیز می یابد. میوه توت فرنگی بطور متوسط دارای81 تا 87 درصد آب،3 تا 13 درصد گلوکز ، اسید های آزاد مالیک، سیتریک، وینیک ولاکتیک،3/5 درصد مواد چرب، ویتامین cفراوان، کمی ویتامین هایk,E,B,A است. توت فرنگی دارای املاح آهن،سد یم وعناصر فسفر، منیز یم، گو گرد، کلسیم، سیلیس، ید وغیره است.
لذا استعمال خارجی و ترکیب اکثر کرمها و لوسیونها شرکت دارد و تقویت کننده پوست نیزمی باشد وآب مورد نیاز را به پوست می رساند. استعمال خارجی شیره توت فرنگی یا قطعاً له شده آن جهت رفع لک های صورت بکار می رود.
امروزه نیز تاثیرشیره توت فرنگی برروی پوست صورت و جلوگیری از پیدایش چین و چروک و همچنین درمان آنها روشن کردن رنگ پوست مورد تایید در کتب جد ید قرار گرفته است. توت فرنگی اثرات مفید و فراوانی در بهداشت پوست دارد. یادآوری می کنیم قبل از استفاده، آزمایش حساسیت پوست انجام پذ یرد، زیرا ممکن است توت فرنگی برای بعضی از پوستها، آلرژی زا باشد.
جعفری Percile(Petroselinum Crispum)
گیاهی دو ساله به ارتفاع30 سانتی متر تا یک متر دارای ریشه راست، دوکی و متورم است. برگهای جعفری، شفاف، به رنگ سبز تیره دارای بریدگیهای لوزی یا مثلث شکل با تقسیمات فرعی است. گلهای کوچک مایل به سبز مجتمع بصورت چتر مرکب دارد. میوه آن کوچک، به طول2 میلی متر به رنگ سبز و دارای بو و طعم بسیارمعطر است. قسمت مورد استفاده جعفری، ریشه، میوه و ساقه های جوان برگدار آن است. جعفری از سبزیهای بسیار مفید است، دارای ویتامین هایA، BوCو عناصر معدنی مختلف منجمله آهن است. به مصارف فراوان در تهیه اغذیه می رسد و از این نظر در اکثر نواحی پرورش می یابد.
1- جهت رفع لکه های صورت و دانه ها و جوش ها، شیره جعفری و یا دم کرده آن را به پوست صورت می مالند.
2- با جوشانده حاصل از یک مشت جعفری در نیم لیتر آب (مدت جوشاندن5 دقیقه) اگر صورت را هنگام صبح و یا شب به مدت یک هفته بشویید، رنگ پوست صورت نسبتا روشن می شود.
3- دم کرده جعفری در آب، اگر به صورت کمپرس سرد، در پوست صورت استفاده شود، اثر مقوی دارد. به این دم کرده، اگر کمی آب لیموی تازه اضافه شود، از پیشرفت لکه های صورت که در زمان بارداری بوجود می آید، جلوگیری می نما ید.
ختمی (Marsh mallow(Althea officinalis L.
گیاهی است علفی، پایا، دارای ساقه ای به ارتفاع5/1- 5/0متر و پوشیده از کرکهای نرم که ریشه ای دراز، دوکی شکل، به ضخامت انگشت و به رنگ خاکستری ما یل به زرد دارد و در نواحی مختلف می روید.
از اختصاصات ختمی، این است که برگهایی با پهنک بزرگ، منقسم به 3 تا 5 لوب دندانه دار و گلهایی درشت به رنگ سفید، صورتی مایل به ارغوانی دارد. گلهای آن در قسمتهای انتهای ساقه، بصورت دسته های غالباً سه تایی ظاهر می گردند. با آن که ختمی گیاهی دارویی است، معهذا از نظر یک گیاه زینتی بیشتر مورد توجه مردم قرار گرفته است.
خرفه ( Common Purslane(Portulaca Oleracea L.
گیاهی است علفی، گوشت دار و یک ساله که برگهایی متقابل و گلهایی کوچک و به رنگ زرد دارد. نژادهای وحشی آن عموماً ساقه های گسترده بر روی زمین دارند ولی نژاد پرورش یافته آن ساقه ای ضخیم گوشتدار، به وضع قائم و به ارتفاع 30-10 سانتی متر دارند. نمونه های وحشی ان معمولاً بر روی چمنزارها، کنار جاده ها، حاشیه دریاچه ها اراضی شن زار می روید.
خرفه دارای 95-93 درصد آب، مواد لعابی، پکتین مواد چرب است. برگ خام خرفه مانند سبزی خوردن و یا سالاد قابل مصرف است.
خرمالو Chinensis Blume(Diospyros Kaki L.)
درختی زیبا دارای برگهای پهن و میوه درشت و قرمز رنگ است. غالباً فاقد دانه و دارای میان بر گوشتدار به رنگ قرمز با طعمی شیرین ملایم و مطبوع می باشد. میوه اش اثر قابض و مقوی دارد.
خیار( Cucumber(Cucumis Sativus L.
گیاهی است علفی، دارای ساقه خوابیده، پوشیده از خارهای خشن و برگهای بزرگی که از پرورش نژادهای مختلف آن بر اثر کشتهای مداوم امروزه موفق به تهیه نمونه هایی با میوه معطر و مطبوع گردیده اند.
بوته خیار، پیچیک دار و دارای گلهای زردرنگ درشتی می باشد. میوه اش سبز رنگ و به تناسب نژادهای مختلف ممکن است کوچک یا بزرگ یا خیلی بزرگ متجاوز از نیم متر باشد.
ترکیبات شیمیایی خیار، دارای ویتامین های Aو BوCهمچنین منگنز، کربنات کلسیم و موسیلاژ است. دانه خیار دارای ویتامین Aو 2.5 درصد مواد روغنی است. خیار در استعمال خارجی دارای اثرات تسکین دهنده و ضد خارش و درمان سودا است. بعلاوه باعث لطافت و شادابی پوست می گردد.
آب خیار تازه هنگامی که بر پوست مالیده شود در رفع خارش و تحرکیات جلدی اثر مفیدی دارد. با آب خیار نوعی پماد مسکن خارش نیز تهیه می گردد.
با مخلوط آب خیار، موم و عسل نوعی پماد تهیه می شود. که در لطافت پوست بدن و رفع جوش و زیبا نمودن اثر فراوان دارد. آب خیار در عده ای از فرآوره های زیبایی وارد می گردد. در استعمال خارجی برای حفظ سلامت و بهداشت پوست از آب خیار استفاده می شود منتها اگر پوست خشک باشد باید به مقدار مساوی از آب مقطر و شیر مخلوط نموده و هر شب قبل از خواب صورت را با آن به ملایمت ماساژ دهید. (طبق دستور ماساژ پوست صورت)
استفاده از خیار در زیبایی پوست
در استعمال خارجی از خیار برای موارد مختلف به شرح زیر استفاده می شود :
1- برای پوست های چرب : خیار را در آب پخته و نوعی لوسیون تهیه می شود که برای پوست چرب مفید است.
2- قرار دادن ورقه هایی از خیار خام بر روی پوست صورت جهت جلوگیری از چین و چروک و یا از بین بردن چروکهای کوچک و کم عمق صورت مفید می باشد.
3- از بین بردن لکه های رنگی پوست که معمولاً در پشت دست، پوست گردن و خصوصاً در پوست صورت پیدا می شوند و یا کک و مک می توان از ترکیبات گیاهی که با خیار تهیه می شود و در مباحث قبلی ذکر شده است استفاده نمایید. برای از بین بردن این لکه ها خیار را رنده کرده و در شیر خیسانده و لوسیونی تهیه می شود که مناسب از بین بردن لکه های پوستی می باشد.
4- کسانی که پوست صورت آنها دارای منافذ باز و ظاهر ناپسندی است می توانند به روش های زیر عمل کنند. بدین ترتیب که دانه خیار، کدو و خربزه را به مقدار مساوی تهیه کرده و هر یک را جداگانه آسیاب کنند. سپس یک قاشق غذاخوری از هر یک را در شیر ریخته با هم زن آنقدر بهم زده تا کرم یکدستی بدست آید. آنگاه آن را به روش ماسک و روی صورت قرار داده و بعد از مدت 0.5 ساعت صورت را شسته و با آب و گلاب تمیز می کنند.
5- برای لطافت و شادابی پوست، دو عدد خیار متوسط و تازه را خرد کرده و با آب بمدت 1 ساعت بپزید. سپس آن را له کرده 2 قاشق غذاخوری روغن بادام به آن افزوده و محلول بدست آمده را بر روی پوست بمالید. آنگاه خواهید دید که این عمل باعث لطافت، شادابی پوست و سلامت آن می گردد.
مطالب مرتبط
گیاهان و میو های مورد استفاده در فراورده های آرایشی و خواص آنها ، (بخش اول )
گیاهان و میو های مورد استفاده در فراورده های آرایشی و خواص آنها ، (بخش دوم )
گیاهان و میوه های مورد استفاده در ساخت فرآورده های آرایشی و خواص آنها، بخش چهارم
گیاهان و میوه های مورد استفاده در ساخت فرآورده های آرایشی و خواص آنها، بخش پنجم
گردآوری و تنظیم: نایس کلوب
برگرفته از کتاب 1001 نکته زیبایی پوست، مو، ناخن و …،تالیف: نسرین تک زارع ، دکتر علیرضا تک زارع، مهندس محمد رضا تک زارع،انتشارات شقایق چاپ پنجم 1389
