گیاهان و میوه های مورد استفاده در ساخت فرآورده های آرایشی و خواص آنها، بخش چهارم
ذرت (Zea mays L.)Corn
ذرت گیاهی علفی یک پایه و دارای ساقه ای به ارتفاع 1 تا 2 متر. برگهایی پهن، دراز، خشن، نوک تیز، منتهی به غلاف طویل دارد. نژادهای مختلف ذرت دارای ترکیب شیمیایی متفاوتی هستند. ولی بهرحال دارای مقدار زیادی مواد نشاسته ای و مواد چرب می باشند.
روغن ذرت
دانه ذرت دارای روغنی است که به حالت متراکم در جوانه آن قرار دارد بطوریکه اکثراً وزن جوانه را ذرت روغنی تکشیل می دهد. روغن ذرت اگر برای مصارف صنعتی باشد تصفیه ساده آن پس از استخراج کفایت می کند ولی برای مصارف تغذیه ای باید پس از تصفیه روغن اسیدیته آن خنثی شده و رنگ و بوی آن از بین برود. از روغن ذرت در صنعت صابون سازی و ساخت کرمها و لوسیون ها استفاده می شود.
رازیانه (Foeniculum Vulgare)
گیاهی علفی معطر به ارتفاع 1 تا 2 متر و دارای برگهایی با پهنک منقسم به قطعات نازک و نخی شکل است به حالت وحشی بصورت گیاهی چند ساله است و اگر پرورش یابد دارای وضع دو ساله می شود.
ظاهر کلی رازیانه مخصوصاً از نظر نوع برگ بی شباهت به شوید نیست. ولی بوی معطر و مطبوع و ساقه مرتفع و ریشه ضخیم گیاه بسهولت آن را از شوید متمایز می سازد. گلهای آن زرد رنگ و مجتمع بصورت چتر مرکب است. قسمت مورد استفاده رازیانه، ریشه، برگ و میوه آن است ولی معمولاً کلیه قسمتهای گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.
زردآلو (Armeniaca Vulgaris Lam.)Apricot
زردآلو دارای درخت زیبا به ارتفاع 3 تا 6 متر و دارای برگهای ساده با پهنک مدور قلبی شکل و منتهی به نوک تیز است. گلهای آن درشت، عاری از دمگل به رنگ سفید یا مایل به گلی، مرکب از 5 گلبرگ و تعداد زیادی پرچم است.
میوه پرورش یافته زردآلو، درشت، خوش طعم با میان بری به رنگ زرد روشن است. در داخل میوه آن، هسته ای وجود دارد که سطحی صاف دارد. درون هسته آن نیز به تفاوت بر حسب نژادهای مختلف گیاه بادامی درشت یا طعم تلخ و یا شیرین جای دارد. قسمت مورد استفاده درخت زردآلو میوه و مغز درون هسته آن است.
زردآلوی تازه و رسیده سرشار از ویتامین های مختلف است و در آن ویتامین های C,A,B2,B1,PPیافت می شوند. قرار دادن قسمت گوشتدار زردآلوی گوشتدار زردآلوی رسیده بر روی پوست صورت اثر نرم کننده و مفید در پوستهای خشک، مخصوصاً در فصل تابستان ظاهر می کند. بعد از این کار اگر یک لوسیون مقوی بر پوست صورت قرار داده شود نتیجه بهتر خواهد بود.
زیتون (Olea europaea L.)Olive
درختچه ای است که برگهای سبز دائمی که به حالت وحشی ارتفاعی حدود 5 متر دارد ولی انواع پرورش یافته آن ارتفاعی قریب به 20-15 متر دارند. درخت زیتون چوب سخت، با مقاومت به رنگ زرد توام با خطوطی به رنگ قهوه ای دارد. برگهای آن دارای وضع متقابل بر روی ساقه و ظاهر بیضوی دراز، نوک تیز، چرمی، به رنگ سبز روشن و زیبا، گلهای آن کوچک، سفید رنگ و مجتمع بصورت خوشه های متعدد در کنار برگهاست. میوه اش سفت، بیضوی شکل، گوشتدار به رنگ سبز تیره و دارای هسته سخت است.
روغن زیتون
برای استخراج روغن زیتون، میوه ها را بدون اینکه هسته آنها خرد شود در آسیاب له می کنند. سپس خمیر حاصل را در داخل کیسه هایی که از الیاف گیاهی بافته شده است جای داده تحت اثر فشار ملایم بدون مداخله گرما قرار می دهند. روغنی که بدین وسیله تهیه می گردد مرغوب ترین نوع روغن زیتون خوراکی است و به روغن خالص موسوم است. طعم آن ملایم و رنگ آن روشن است. بطوریکه از زرد روشن مایل به سبز تا زرد طلایی تغییر می کند. برای مصارف دارویی باید منحصراً از روغن فشار اول استفاده کرد.
روغن زیتون در فرمول اکثر لوسیون ها، کرمها و ماسکهای زیبایی پوست و بسیاری از فرآورده های دارویی و آرایشی وارد می گردد.
سیب (Malus Orientalis ugl.) Apple
درخت ایست ازتفاعش کمتر از درخت گلابی است. گلهای درشت آن دارای گلبرگهایی است که غالباً به رنگ صورتی است. میوه سیب، درشت، مدور و دارای فرورفتگی در دو قسمت فوقانی و تحتانی است. قسمت مورد استفاده درخت سیب، پوست ساقه، ریشه، برگ، میوه و پوست خارجی میوه آن است.
سیب دارای ترکیبات شیمیایی متفاوت بر حسب نژادهای مختلف است ولی بطور متوسط مواد مختلفی به نسبتهای زیر در آن یافت می شود : 82 تا 86 درصد آب، مواد قندی، اسیدهای آلی، مواد چرب، مواد آلبومینوئیدی و غیره. در ضمن سیب دارای ویتامین های مختلف PP,C,B,Aمی باشد. این ویتامین ها بیشتر در پوست سیب و شیره قرمز رنگ آن یافت می شوند.
خواص سیب در زیبایی کاربرد فراوان دارد. شیره سیب از پیدایش چین و چروک در پوست صورت جلوگیری می نماید. مشروط بر اینکه به حالت تازه بکار برود. برای اخذ نتیجه بیشتر بهتر است که ضمن استفاده از آن سیب پخته شده در شیر را له کرده در حالی که کمی گرم می باشد. بصورت ماسک گرم بر روی صورت قرار دهید.
سیب زمینی(Solamum Tuberosum L.) Potato
گیاهی علفی، پایا و دارای غده های زیرزمینی مملو از ذخایر نشاسته ای است. بر روی این غده ها که در واقع ساقه زیرزمینی گیاه به حساب می آیند. جوانه هایی پدید می آید که از نمو آنها، ساقه های قائم نتیجه می گردد. گلهای آن به تفاوت به رنگهای بنفش روشن، صورتی یا سفید و مجتمع بصورت خوشه فشرده با ظاهر چتر مانند است.
میوه اش مدوربه رنگ سبز مایل به زرد و یا دارای رنگ سبز می باشد. غده سیب زمینی دارای 75 درصد آب، هیدرات کربن، گلوکز، ساکاروز، املاح معدنی، اسیدهای آلی، ویتامین های مختلف B6,Bمی باشد.
* سیب زمینی تازه و رنده شده، اثر تسکین دهنده سوختگی های سطحی بدن در استعمال خارجی دارد.
* سیب زمینی رنده شده همراه با مقدار کمی خامه برای جلوگیری مبارزه با چروک بسیار مفید می باشد.
شلغم (Brassica Napus L.)
گیاهی علفی دارای گلهای کوچکتر از گونه قبلی و برگهای عاری از کرک است. میوه آن وضع فاصله دار از ساقه دارد. ریشه متورمی دارد که به مصارف تغذیه می رسد.
استعمال خارجی آن اثر نرم کنندکی دارد. شلغم را پخته و له شده آن را روی پوست می مالند. این گیاه در نواحی مختلفی پرورش می یابد.
کاهو (Lactuca Sativa) Lettuce
کاهوی خوراکی، برگهای پهن و آبدار به رنگ روشن و گلهایی به رنگ زرد دارد. از گیاهان مفیدی است که پرورش فرمها و نژادهای مختلف آن در همه نواحی معمول است. برگ کاهو به صورت خام به مصرف تغذیه می رسد. کاهو از نظر درمانی خاصیت نرم کننده، آرام کننده و خواب آور دارد.
کنجد (Sesamum indicum L.)Sesame
گیاهی است یکساله به ارتفاع بالغ بر یک متر که قسمت فوقانی ساقه آن پوشیده از کرک ولی قسمتهای تحتانی عاری از آن می باشد. برگهای آن در ناحیه قاعده ساقه، دارای وضع متناوب ولی در قسمت های انتهایی آن متقابل است. گلهای آن بطور منفرد در کناره برگهای انتهایی ساقه به رنگ سفید یا قرمز ظاهر می گردد. میوه اش پوشیده و محتوی دانه های کوچک، مسطح و بیضوی است.
قسمت مورد استفاده کنجد، دانه های آن است و از آن روغن استخراج می کنند.
روغن کنجد
برای استخراج روغن کنجد ابتدا دانه ها را به خوبی تمیز و پاک نموده در آب می شویند تا مواد رنگی پوسته دانه که موجب رنگین شدن روغن می گردد از بین برود. سپس دانه ها را له کرده در آب وارد می سازند. تا پوسته دانه در سطح آب شناور و از آن جدا شود. مغز دانه های جدا شده را پس از خشک کردن در کمی آب جوش به صورت خمیر در می آورند و تحت اثر فشار بدون مداخله گرما از آنها روغن استخراج می کنند.
با این روش از دانه کنجد به تناسب نوع آن معادل 50-38 درصد روغن بدست می آید. نوع خالص روغن کنجد در تهیه فرآورده های آرایشی و بهداشتی ارزشی فراوان دارد. نور خورشید در تامین سلامت بدن اثر کلی دارد و اگر پوست از تابش شدید و اثرات زیانبخش آن محفوظ بماند رنگ زیبا نیز پیدا می کند.
طبیعی ترین طریقه برای رسیدن به این منظور استفاده از مخلوط روغن های کنجد، زیتون و بادام و نارگیل است. روغن کنجد به عنوان جانشین روغن زیتون جهت تهیه فرآورده های آرایشی و زیبایی نیز پیشنهاد شده است. زیرا نسبت به روغن های دیگر کمتر تحت اثر انجماد و تندشدن قرار می گیرد.
گاو زبان (Borago officinalis) Borage
گیاهی است علفی، یکساله به ارتفاع 80-50 سانتی متر و دارای ساقه منشعب شیاردار و پوشیده از تارهای خشن که امروزه در غالب مناطق ایران و دنیا می روید. بعلاوه به منظور استفاده های درمانی در برخی نقاط دنیا پرورش می یابد. گاو زبان برگهای منفرد ساده و پوشیده از تارهای خشن دارد. در قاعده ساقه گیاه، برگهای دارای دمبرگ ولی در قسمتهای انتهایی بدون دمبرگ هستند. گلهای آن به تناسب محل رویش در فاصله ماههای فروردین و تیر ظاهر می شوند. رنگ آبی زیبا و بندرت سفید یا گلی دارد. کاسه و جام گل 5 قسمتی و منقسم به قطعاتی است که برای ظاهر جدا گلبرگ می دهد.
قسمت مورد استفاده این گیاه گل، برگ و یا سرشاخه های گلدار آن است. گل و بطور کلی اعضای مختلف گیاه دارای لعاب نسبتاً فراوانی در حدود 30 درصد است. اعضای سبز گیاه دارای نیترات پتاسیم می باشد. ماده دیگری نیز نظیر رزین ها، مقدار بسیار جزئی اسانس، املاح منگنز، منیزیوم، اسید فسفریک و مقداری آلانتوئین دارد.
خاصیت مرطوب کنندگی و نرم کنندگی گل گاو زبان مخصوص پوستهای خشک و حساس است.
گشنیز (Coriandrum Sativum L.) Coriander
گیاهی علفی، بی کرک؛ به ارتفاع 30 تا 60 سانتی متر و دارای ساقه راست شفاف و کم و بیش شیاردار است. برگهای آن بر دو نوع متمایز یکی در قاعده و منقسم به قطعاتی با لوبهای کم عمق و دندانه دار و دیگری در طول ساقه و دارای پهنکی منقسم به ریشه های باریک و نخی شکل گلهای کوچک، ریز به رنگ سفید یا صورتی مجتمع به صورت چتر مرکب دارد. قسمت مورد استفاده گشنیز میوه آن است. که به غلط مانند سایر گیاهان این تیره دانه خوانده می شود.
گلابی (Pyrus Communis L.)Pear
میوه گلابی مخروطی شکل گوشتدار و خوراکی است. گلابی دارای 76 تا 83 درصد آب مواد قندی، اسیدهای آلی، ویتامین های PP,B,C12,B1,Aو عناصری مانند فسفر، سدیم، کلسیم، منیزیوم، گوگرد، پتاسیم، کلر، روی، مس، آهن، منگنز، ید و ارسنیک است. ماسکی از خرد شده گلابی برای پوستهای خسته و چروک بسیار مفید است.
گل سرخ، گل گلاب، گل محمدی Damask rose
این نوع گل سرخ، برگهای مرکب از 7 و 9 برگچه دندانه دار دارد. گلبرگهای آن رنگ صورتی روشن یا سفید دارد. از گلبرگهای آن اسانسی بنام اسانس گل سرخ تهیه می شود. از گلبرگهای گل سرخ برای درمان های ضد چروک و پیری استفاده می شود.
اسانس گل سرخ، جهت درمان، معطر ساختن و خوش طعم کردن فرآورده های دارویی و غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. اسانس گل سرخ در فرمول تعداد زیادی از فرآورده های زیبایی، کلد کرم، پمادهای معطر یا ضدعفونی کننده ها، مخلوط با سایر اسانسها بکار می رود. آب مقطر آن در بهداشت و حفاظت پوست و تهیه فرآورده های آرایشی مصرف دارد. گلاب آرام کننده و شاداب کننده پوست است و برای هر نوع پوستی مصرف می شود.
مطالب مرتبط
گیاهان و میو های مورد استفاده در ساخت فراورده های آرایشی و خواص آنها ، (بخش اول )
گیاهان و میو های مورد استفاده درساخت فراورده های آرایشی و خواص آنها ، (بخش دوم )
گیاهان و میوه های مورد استفاده در ساخت فرآورده های آرایشی و خواص آنها، بخش سوم
گیاهان و میوه های مورد استفاده در ساخت فرآورده های آرایشی و خواص آنها، بخش پنجم
گردآوری و تنظیم: نایس کلوب
برگرفته از کتاب 1001 نکته زیبایی پوست، مو، ناخن و …،تالیف: نسرین تک زارع ، دکتر علیرضا تک زارع، مهندس محمد رضا تک زارع،انتشارات شقایق چاپ پنجم 1383
