رایحه درمانی چیست؟
رایحه درمانی یعنی استفاده مطمئن از روغن های فرار گیاهی برای استفاده از خواص شفابخش آن ها در حفظ سلامتی، برقراری آرامش، و روح تازه بخشیدن به ذهن، جسم و روان، به عبارتی دیگر استفاده از عصاره هایی که دارای منشا گیاهی هستند برای ارتقای سلامتی و تندرستی.
تاریخچه رایحه درمانی
از روزگاران باستان گیاهان برای درمان بیماری های عفونی، هضم غذا و حفظ سلامتی مصرف می شده اند. دانش خواص شفابخش گیاهان از دوران پیش از تاریخ تا زمان مصریان باستان و جهان عرب، توسط جنگجویان صلیبی به مغرب زمین آورده شد. با پیشرفت علم و پزشکی نوین، عطاری و رایحه درمانی فراموش شد تا آنکه در سال های 1920 و 1930 بار دیگر توسط دانشمندان اروپایی مجدداً کشف شد. اما رونق رایحه درمانی در بریتانیا از سال های 1970 آغاز گردید و در روند کلی درمان های جایگزین و رایج جای گرفت.
روغن فرار چیست؟
روغن فرار جوهر گیاه است و عمدتاً در اثر تقطیر گیاهان با بخار حاصل می شود. این عصاره را می توان از قسمت های مختلف بوته و درختچه تهیه کرد : از گلبرگ های گل سرخ (گل محمدی)، یاسمن، بهار نارنجح، از ریشه گیاه، مانند زنجبیل، برگ بته مانند درخت چای، صمغ درخت کندر و حتی از خود چوب صندل.
روغن های فرار اگر چه همه روغن نامیده می شوند ولی در اصل مانند آب و الکل هستند و دسته ای نیز مانند روغن صندل غلظت بیشتری دارند.
این روغن ها بسیار غلیظ اند و حاوی تمام خواص مهم درمانی مواد موجود در گیاه حتی رایحه آن به صورت بسیار فشرده هستند در تولید بعضی روغن ها، مانند روغن گل سرخ و بهار نارنج، از چندین هزار کیلو گل، چند صد گرم روغن حاصل می شود. این نوع روغن بسیار گران است و در رایحه درمانی از آن به صورت چند قطره استفاده می شود.
همه روغن ها نوعی خواص درمانی مهم دارند. بعضی آرام بخش، دسته ای نشاط آور و گروهی ادرار آورند. بعضی ضد التهاب و بعضی دیگر عفونت های ویروسی و قارچی را التیام می بخشند و اکثر آن ها ضد عفونی کننده اند. دسته ای نیز بر سیستم هورمونی بدن تاثیر می گذارند.
این روغن ها قابل رقیق شدن هستند و می توان حداکثر تا سه نوع مختلف آن را با هم مخلوط کرد. در بسیاری موارد مخلوط شده چند روغن تاثیر درمانی بیشتری دارد. روغن های فرار هم جسم را شفا می دهند و هم احساسات را بر می انگیزاند.
روش استفاده از روغن های فرار
برای مصرف این روغن ها از سه روش می توان استفاده کرد:
– جذب روغن از راه پوست هنگام مالیدن روغن به بدن و یا استحمام.
– جذب از راه بینی هنگام استنشاق روغن .
– جذب از راه معده (این روش پیشنهاد نمی شود).
توصیه می شود هیچ یک از روغن ها از راه دهان مصرف نشود. غلظت شدید آن ها می تواند به جداره معده آسیب جدی وارد کند.
رایحه درمانی چگونه اثر می کند؟
روغن های فرار از راه پوست یا بینی وارد جریان خون شده جذب نقاط مختلف بدن می شوند .
حس بویایی
استنشاق روغن فرار سریع ترین روش نفوذ و تاثیر بو است و ساز و کار بو کردن یکی از کهن ترین حواس در بدن ما است. ما به اندازه نیاکانمان از حس بویایی بهره نمی گیریم. آنها هنگام شکار برای دست یافتن به غذا و نیز در مورد هشدارهای نزدیک شدن خطر به حس بویایی خویش اعتماد می کردند.
حس بویایی از این جهت نیز بسیار اهمیت دارد که به خوراکمان طعم و مزه می دهد و به شدت بر احساسات ما تاثیر می گذارند. رایحه علف تازه، بریده شده و یا یونجه تازه دروشده یادآور تابستان می شود و بوی ادوکلن و عطری مخصوص خاطرات عزیزی را زنده می کند. این واکنش ها آنی هستند و به آسانی می توانیم سرعت تاثیر رایحه یک عصاره را بر عواطف خود مشاهده کنیم.
حس بویایی در اشخاص و در زمان های مختلف متفاوت است. این حس در زن ها هنگام تخمک گذاری و در دوران بارداری بسیار قوی است.
از راه بینی
عقیده بر این است که حس بویایی با حاشیه ای در قسمت دیرینه مغز پیوند دارد. وقتی هنگام استحمام در وان حمام و یا به دستگاه افشانه چند قطره روغن فرار اضافه می کنید. مولکول های روغن در فضای پیرامونتان رها می شوند و ان ها را از راه بنیی استنشاق می کنید.
در قسمت بالای بینی موهای کوتاهی به نام مژک با دندانه های ریز قرار دارند. هنگامی که مولکول های عصاره به آن ها نزدیک می شوند همچون کلیدی در قفل درون دندانه ها جای می گیرند و از طریق اندام بویایی به مغز پیام می فرستند.
این پیام به دستگاه دیرینه مغز و دیگر قسمت های مهم مغز می رود و دستگاه عصبی را به واکنش وا می دارد. نوع واکنش بستگی دارد به نوع رایحه ای که بوییده شده است. و می تواند آرامش دهد و یا تحریک کننده باشد.
این واکنش یا پیام عصبی همچنین می تواند بر بدن تاثیر جسمی داشته باشد. مثلا ممکن است با تحریک سیستم غدد درون ریز و یا افزایش سیستم دفاعی بدن درد جسمی را تسکین دهد.
استنشاق روغن های فرار سریع ترین روش تاثیر بو بر بدن است که بعد از چند دقیقه بر مغز و به تبع آن بلافاصله بر احساسات اثر می گذارد. هنگام استنشاق روغن مستقیماً با غشای مخاطی داخل بینی و شش ها تماس می یابد و این مفید ترین روش برای درمان عوارضی چون زکام، سینوزیت و امثال آن است.
از راه پوست
پوست غشای نیمه نفوذ پذیری است که نفوذ برخی مواد به درون بدن و دفع آن از بدن را ممکن می سازد مثلا نمک ها با عرق ریزی از راه منافذ پوست از بدن دفع می شوند بهره گیری از داروهایی چون چسب هورمون های درمانی و چسب نیکوتین که باید به کندی جذب بدن شود از راه پوست صورت می گیرد.
روغن های فرار که از مولکول ها یا ذرات بسیار ریز تشکیل شده اند و به همان روش وارد بدن می شوند مولکول ها پس از نفوذ از ر اه پوست جذب جریان خون وسیستم لنفاوی شده به قسمت های مختلف بدن هدایت می شوند.
روش های مختلف استنشاق
– بخش کننده برقی
– چراغ حلقه ای
– در حمام وان
– در سونا
– چند قطره روی دستمال
– استنشاق بخار از کاسه آب گرم
– افشانه مخصوص رایحه درمانی
– افشانه سنگی
– در اتاق بخار
– افشانه هوا
– چند قطره روی گل های خشک
– استنشاق قطره روغن روی دست
این جریان با توجه به نوع پوست شخص از بیست دقیقه تا چندین ساعت طول می کشد.
پوست سالم و خشک روغن را به سرعت جذب می کند ولی اگر شخص سیگاری قهاری باشد و یا به بیماری پوستی مبتلا باشد جریان جذب بسیار کند خواهد بود. چون بدن سموم را دفع می کند و این باعث کندی جذب روغن های فرار می شود. همین طور است در مورد شخصی که زیاد عرق می ریزد و از بدنش نمک و مایعات ترشح می شود.
نفوذ
روش رایج برای جذب روغن در رایحه درمانی ماساژ است و متخصصان این رشته عموما از این شیوه استفاده می کنند. روغن های فرار به سبب ماهیت غلیظشان نخست در یک نوع روغن نباتی، مانند بادام شیرین و یا هسته انگور رقیق می شوند مهم این است که از روغن نباتی استفاده شود. روغن های کانی،مانند روغن بچه روی سطح پوست می مانند و مانع نفوذ روغن های فرار می شوند.
اثر روغن های فرار بر بدن
تاثیر دارویی :
در درجه اول روغن های فرار به وسیله واکنش هورمون و آنزیم هایشان بر بدن تاثیر می گذارند. بعضی روغن های فرار مانند رازیانه دارای نوعی استروژن طبیعی هستند که تاثیرشان مانند تاثیر هورمون استروژن بدن است. استفاده از این نوع روغن برای رفع اختلالات یائسگی و عادت ماهانه مفید است . روغن های دیگر، مثل روغن درخت چای تعداد گلبول های سفید را که برای سیستم دفاعی بدن اهمیت دارند افزایش می دهند. این روغن برای مبارزه با بیماری های عفونی نیز مفید است.
تاثیر جسمی :
دوم آنکه روغن های فرار می توانند در بدن تاثیر فراگیر تحریک کننده یا آرام بخش داشته باشند. ریحان ماده محرکی است که استفاده از آن در هنگام مطالعه سودمند است اما اثر آرام بخش اسطوخودوس بر بدن فراگیر است.
تاثیر روانی :
سومین و مهم تر از همه، تاثیر روغن های فرار بر احساسات است و بیشتر این روغن ها این خاصیت را دارند. بعضی از آنها مثل اترج نشاط اورند و افسردگی را رفع می کنند. چوب صندل محرک جنسی است و غرایز جنسی را بر می انگیزد. زنجبیل طبع گرم دارد و آرامش می دهد مخصوصا هنگامی که شخص احساس تنهایی می کند.
چند روش جذب
– در وان حمام
– رقیق شده در روغن حلال برای ماساژ
– کمپرس با حوله تر (گرم یا سرد)
– حمام نشسته
– غرغره کردن
– جکوزی
گردآوری و تنظیم : نایس کلوب
برگرفته از کتاب رایحه درمانی نوشته لوسیندا دیکن – دیویس ، ترجمه شهین دخت سرلتی (صنعتی)
