آفتاب و پوست
تحریک به وسیله نور خورشید مسئول اکثر آسیب های زیانبار پوست است که گاهی اشتباهاً به پیری نسبت داده می شوند مثل :
– ایجاد لکه های خورشیدی به صورت نقاط قهوه ای که در مناطق باز بدن ایجاد می شود.
– ظهور و تشدید چروک ها و شلی پوست
– بزرگ شدن مویرگهای خونی صورت
– بروز انواع تومورهای پوست
در این جا راجع به عوارض کوتاه مدت و بلندمدت تماس با نور خورشید صحبت می کنیم. خط اصلی دفاع در برابر نور خورشید اجتناب کردن از مواجهه با آن است. می توان از ضدآفتاب ها برای حفاظت از نور خورشید استفاده کرد.
تحریک به وسیله آفتاب : اشعه ماورای بنفش
اشعه خورشید دارای طیف متغیری از طول موج هاست. نور مرئی شامل رنگ های آشنایی است که در رنگین کمان دیده می شود و در واقع فقط شامل نوار باریکی از کل طیف است.
طول موج اشعه ماورای بنفش مجاور اشعه مرئی بنفش است. اشعه اولتراویوله (UVB)B دارای انرژی قوی است که می تواند آسیب جدی به بافت ها و سلول های زنده وارد کند. این اشعه عامل اصلی قرمزی و سوختگی پوست برنزه شدن و ایجاد تومورهای پوست به دنبال تماس طولانی با نور خورشید است.
سطح انرژی اشعه اولتراویوله (UVA)A کمتر ازUVB است و بنابراین آسیب کمتری به پوست وارد می سازد. UVA به قسمت های عمقی تر پوست نفوذ می کند و سبب آسیب رشته های الاستین شده و پدیده پیری را تشدید می کند. اشعه UVB از شیشه عبور نمی کند ولیUVA از شیشه رد می شود. بنابراین مثلا در درون اتومبیل UVA سبب آسیب پوست می گردد.
اثرات کوتاه مدت نور خورشید
نور خورشید در اپیدرم ملانوسیت ها را برای تولید رنگدانه ملانین تحریک می کند. ملانین می تواند خود به عنوان حفاظی در برابر آسیب خورشیدی عمل کند. البته در افرادی که پوست روشن دارند مقدار ملانین تولید شده کم است و این حفاظت کافی نیست و باید از عوامل حفاظتی دیگری نیز استفاده شود. در کسانی که پوست آنها تیره است مقدار ملانین تولید شده در برابر آفتاب زیادتر است و به همین علت افراد رنگین پوست از هم سالان سفید پوست خود جوانتر به نظر می رسند و چروک ها و لکه های پوستی در آنها کمتر دیده می شود. با این وجود حتی افرادی که پوست تیره دارند نیز نباید زیاد در معرض آفتاب قرار گیرند. غیر از برنزه شدن ، نور ماورای بنفش سبب قرمزی پوست نیز می شود که در صورت زیاد بودن می تواند ایجاد سوختگی واقعی نماید. سوختگی خفیف یا درجه یک سبب قرمزی و درد و حساسیت در پوست می شود سوختگی عمیق تر یا درجه دو به صورت تاول ورآمدن پوست و درد شدید بروز می کند.
درمان سوختکی درجه یک شامل خنک کردن با اب و استفاده از مواد نرم کننده مثل آلوورا است درمان سوختگی درجه دو به صورت طبی و استفاده از فرآورده های ضد میکروبی است. سیلورسولفادیازین فرآورده مفیدی برای درمان سوختگی است که علیه باکتری ها عمل کرده و سبب خنک کردن ناحیه سوختگی می گردد و در سوختگی های شدید نیز به کار می رود. شواهدی در حال شکل گیری است مبنی بر اینکه تماس بیش از حد با آفتاب در زمان کودکی با ایجاد ملانوم- نوعی سرطان پوست –در ارتباط است که بعد از سالیان زیادی بروز می کند. سایر عوارض کوتاه مدت تماس با آفتاب شامل دهیدراتاسیون و گرمازدگی است.
ویتامین Dو آفتاب
ویتامین D برای ساخت و تقویت استخوان های بدن لازم است. تماس با آفتاب تولید ویتامینD را در انسان تحریک می کند. باید توجه داشت که مقدار نور خورشید مورد نیاز برای ساخته شدن این ویتامین در بدن اندک است و قرار گرفتن چند سانتی متر مربع از بدن به مدت چند دقیقه در معرض افتاب برای این کار کافی است. مقادیر قابل قبولی از ویتامین D در اکثر رژیم های غذایی موجود است و بنابراین روشن است که نگرانی در مورد مقدار این ویتامین موردی نداشته و دلیلی برای قرار گرفتن در معرض نور زیاد خورشید نیست.
اثرات درازمدت آفتاب
پیری خورشیدی یا Photoageing در تمام لایه های پوست بر اثر تماس با آفتاب اتفاق می افتد و با پیری طبیعی پوست تفاوت دارد. در اکثر افراد، بخش های خاصی از بدن مثل صورت، گردن و پشت دست ها روزانه بیش از یک ساعت در معرض نور خورشید است و این مسئله سالیان طولانی ادامه می یابد و واضح است که چنین امری اثرات شدیدی بر سلامت پوست خواهد داشت.
تأثیر بر اپیدرم
این تأثیر به صورت چین و چروک و توزیع ناهماهنگ رنگدانه ها خود را بروز می دهد. در افراد جوان این اثر به شکل کک و مک ظاهر می شود و در افراد مسن تر به صورت لکه های آفتابی (Solar lentigines) بروز می کند که به رنگ قهوه ای هستند. در زبان عامیانه به این ها لکه های پیری یا لکه های کبدی گفته می شود. در افراد مسن این لکه ها در نواحی باز بدن مثل صورت و پشت دست ها د یده می شود.
لکه های آفتابی در پشت و کنارۀ دست
آسیب دیگر ناشی از آفتاب شامل بروز تومورهای پوستی خوش خیم و بدخیم است. تومورهای شایع ناشی از نور خورشید شامل کراتوز آفتابی Solarkeratosis سرطان سلول بازال Basal cell carcinomaو سرطان سلول های سنگفرشی Squamouscell carcinoma است. ممانعت از تماس زیاد با آفتاب در کودکان امری مهم است. امروزه نظر بر این است که ملانوم بدخیم که نوعی سرطان بسیار خطرناک پوست است با دفعات اتفاقی قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید در دوران کودکی مرتبط است. باید توجه داشت که در اینجا صحبت از مجموع مقادیر تماس با آفتاب نیست بلکه تماس های اتفاقی مطرح است که باعث آفتاب سوختگی می شود.
تأثیر بر درم
آسیب اصلی درم به دنبال اثرات جمع شونده نور خورشید شامل تخریب رشته های الاستین و کلاژن است که خاصیت ارتجاعی و قدرت پوست را تأمین می کنند. با آسیب دیدن این رشته ها پوست حالت چروکیدگی و آویزان پیدا می کند. بعلاوه نور خورشید باعث آسیب عروق خونی ظریف پوست و بافت های حامی آنها می شود. این رگها شکننده شده و به دنبال کمترین ضربه ای خونریزی می کنند. همچنین مویرگهای خونی صورت ممکن است متسع شده و تلانژکتازی ایجاد گردد. تماس زیاد با آفتاب سبب خشکی پوست می گردد. به همین علل است که در افراد مسن در نواحی باز بدن مثل صورت و گردن، پوست حالت چروکیدگی و پیر دارد ولی در مناطق پوشیده مثل پشت و شکم پوست حالت تمیز، صاف و جوانتر دارد.
عدم محافظت چشم ها در برابر آفتاب باعث آسیب به عدسی چشم و افزایش احتمال آب مروارید می گردد. همچنین احتمال آسیب شبکیه نیز در تماس مداوم با آفتاب وجود دارد.
انواع پوست
طبقه بندی انواع پوست ها براساس رنگ، تمایل به آفتاب سوختگی، تمایل به برنزه شدن و درجه برنزه شدن آنها صورت می گیرد. تمایل به آفتاب سوختگی براساس قرار گرفتن به مدت 30 دقیقه در معرض آفتاب به هنگام ظهر در ابتدای تابستان معین می شود. با توجه به این عوامل، شخص مقدار محافظت لازم در برابرتحریک آفتاب را می یابد.
پوست نوع I
افراد این گروه، پوست روشن، موی بلوند یا قرمز و چشم های روشن دارند. اینها بعد از30 دقیقه قرارگرفتن در برابر نورآفتاب همیشه دچار آفتاب سوختگی می شوند و هرگز برنزه نمی شوند.
پوست نوع II
اکثر این افراد پوست و چشم روشن دارند و پس از30 دقیقه قرار گرفتن در معرض آفتاب معمولاً قرمزی و آفتاب سوختگی بروز می دهند. برخی از اینها برنزه می شوند ولی این امر تنها با تماس مکرر با آفتاب صورت می گیرد.
پوست نوع III
در این گروه افراد دارای انواع نسبتاً روشن تا تیره تر پوست قرار دارند. اینها می توانند برنزه شوند ولی زمان برنزه شدن شدید در این گروه متفاوت است. بعد از30 دقیقه برنزه شدن اتفاق می افتد ولی شدت آن از شخص به شخص دیگرتفاوت دارد. تماس طولانی با خورشید می تواند سبب آفتاب سوختگی شود.
پوست نوع IV
افراد این گروه معمولاً موی تیره و چشم های قهوه ای تا مشکی دارند و پوست آنها نسبتاً تیره است. اغلب مردم آفریقای شمالی در این گروه قرار دارند. اینها بعد از30 دقیقه آفتاب گرفتن به صورت یکنواخت برنزه می شوند ولی بعد از این مدت آفتاب سوختگی درآنها دیده نمی شود.
پوست نوع V
اینها دارای پوست تیره هستند (مانند مردم هندوستان) و ندرتاً دچارآفتاب سوختگی می شوند ولی به راحتی برنزه می گردند.
پوست نوع VI
افراد این گروه ( از جمله افرادی که ریشة آفریقایی دارند ) حتی در مناطقی از بدن که با آفتاب تماس ندارد دارای پوست تیره هستند. در تماس با آفتاب پوست آنها متمایل به قهوه ای مشکی می گردد و دچارآفتاب سوختگی نمی شوند.
نکته
به منظورمشخص کردن نوع V، و نوع VI نیاز به امتحان پوست بعد از30 دقیقه آفتاب گیری نیست و کافی است رنگ پوست را مدنظر قرار دهیم.
حفاظت در برابرآفتاب
اساساً حفاظت در برابر خورشید عبارت از اجتناب کردن از آن است. تأکید می شود که همان پرتوهایی که سبب برنزه شدن می شوند باعث آسیب می گردند. هر چه پوست روشن تر باشد بیشتر مستعد آسیب خورشیدی است. هدف استفاده از ضدآفتاب کمک به برنزه شدن نیست بلکه ممانعت از اثرات اشعه خورشید است.
– این عقیده که ضدآفتاب ها کمک به برنزه شدن پوست می کنند غلط است.
– این عقیده که ضدآفتاب ها فقط سبب تصفیه قسمت زیانبار اشعه آفتاب می شوند غلط است.
– قسمت زیانبار اشعه ماورای بنفش ممکن است کاملاً از ورای مواد ضد آفتاب عبور کند.
بنابراین بهتراست از نور خورشید اجتناب گردد ولی اگر به هر دلیلی فرد در مناطق باز در معرض نور خورشید قرار گیرد باید از ضدآفتاب استفاده کند.
هیچ یک از فرآورده های آرایشی و زیبایی که در سراسر دنیا با هزینه های میلیاردی تولید می شوند و برای جوان نگه داشتن پوست مصرف می کردند به اندازۀ اجتناب از آفتاب مفید نیستند.
چگونه از آفتاب دوری کنیم
– زمان فعالیت های خارج از خانه را باید طوری تنظیم کرد که شدت آفتاب کم باشد حتی الامکان باید بین ساعات 9 صبح 4 بعدازظهر از آفتاب دوری شود.
– در زمان فعالیت های بیرونی بهتر است حتی الامکان در سایه قرار گیریم و لباس مناسب بپوشیم اسعه ماورای بنفش از هر نوع ماده انعکاس دهنده نور، منعکس می شود طوری که حتی در زیر چترهای ساحلی نیز به پوست می رسد و باید لباس مناسب پوشیده شود کلاه نیز حفاظ کاملی در برابر نور آفتاب نیست.
– حتی در روزهای ابری نیز مقادیر زیادی اشعه ماورای بنفش خورشید که از ابرها نفوذ می کنند به زمین می رسند و باید حفاظت از آفتاب را رعایت کرد.
– آفتاب سوختگی های شدید به خاطر انعکاس نور خورشید می شوند. هر چه لباس کلفت تر و بافت آن فشرده تر باشد بهتر جلوی اثرات آفتاب را می گیرد. رنگ لباس در میزان حفاظت آن در برابر آفتاب موثر است. لباس رنگی اثر حفاظتی 4 برابر یا بیشتر نسبت به لباس سفید ایجاد می کنند. لباس سفید مقادیر زیادی از اشعه ماورای بنفش را عبور می دهد بنابراین پوشیدن یک تی شرت نازک و سفید فقط حدود 20% اشعه خورشید را جذب می کند و در حد استفاده از یک ضد آفتاب با فاکتور حفاظتی (SPF) بین 4 تا 10 عمل می کنند. بعلاوه در صورتی که پیراهن خیس باشد خاصیت حفاظتی آن در حدود 30 الی 40 درصد کاهش می یابد. پوشیدن لباس چسب نیز تاثیر حفاظت در برابر افتاب را کاهش می دهد چون کشیده شدن سبب باز شدن منافذ لباس می گردد.
ضد آفتاب ها
اکثر فرآورده های ضد آفتاب حاوی مواد حفاظتی فیزیکی و شیمیایی هستند و به صورت کرم، پماد، ژل و غیره موجودند. ضد آفتاب های فیزیکی آنهایی هستند که به وسیله منعکس کردن یا پراکنده کردن نور خورشید سبب جلوگیری از اثرات آن می شوند. ترکیب اصلی ضد آفتاب های فیزیکی مواد مشابه تالک به نام تیتانیوم اکساید هستند. ضدآفتاب های شیمیایی سبب جذب پرتوهای ماورای بنفش می شوند. میزان جذب این پرتوها به ماده خاص به کار رفته و غلظت آن بستگی دارد. این مواد شامل اکسی بنزون، بنزوفنون و پارارآمینوبنزوئیک اسید PABA هستند.
جلوگیری از اشعه ماورای بنفش به کمک ضدآفتاب ها
اکثر ضد آفتاب های شیمیایی 95% از پرتوهای UVB را مهار می کنند و اغلب آنها قادر به مهار اشعه UVA نیستند. ضدآفتابهای گروه بنزوفنون و ضدآفتاب های فیزیکی بهتر سبب مهار اشعه ماورای بنفش می شوند. به طور کلی ترکیب ضد آفتاب های شیمیایی و فیزیکی بهترین حالت است.
منظور از فاکتور حفاظتی (SPF) چیست ؟
ایده آل آن است که این فاکتور معادل 15 یا بیشتر باشد. در افراد تیپ I و II و کسانی که دارای ریسک بالایی هستند (مثلا خطر تومورهای پوستی در انها زیاد است) فاکتور حفاظتی 30 یا بیشتر ضرورت دارد. SPF مورد لزوم نه تنها جنس پوست بلکه به مدت زمانی که فرد قصد دارد در آفتاب بماند نیز بستگی دارد.
نکته
آن دسته از ضدآفتاب ها را موثر تلقی می کنند که SPF آنها 15 یا بیشتر باشد. یک ضدآفتاب با فاکتور حفاظتی 15 در حدود 93 % از UVB را مهار می کند. اگر این فاکتور معادل 30 باشد حدود 97% UVB را بلوک می کند. در مورد SPFهای بالاتر از 30، قدرت حفاظتی در برابر پرتوهای ماورای بنفش خوشید به صورت جزیی افزایش می یابد. به طوری که افزایش SPF از 30 به 40 کمتر از 1% بر قدرت حفاظتی فرآورده در برابر UVB می افزاید.
چگونه ضد آفتاب را به کار ببریم ؟
ضد آفتاب باید به تمام نقاط باز بدن مالیده شود. بخصوص صورت، گوش ها، گردن، قسمت فوقانی سینه، پشت دست ها و قسمت های بدون موی سر درمردان، ضد آفتاب مقاوم به آب را باید هر سه تا چهار ساعت مجدداً مالید و آنهایی که مقاومت کمتر نسبت به آب دارند باید زودتر تکرار شوند. بعد از غوطه ور شدن در آب شنا و امثال آن مجدداً باید از ضد آفتاب استفاده کرد. به دنبال ورزش و فعالیت های بدنی که تعریق بدن سبب پاک شدن ضد آفتاب می گردد باید دفعات استفاده از این فرآورده ها را افزایش داد. ایده آل آن است که در حدود 30 دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب از ضد آفتاب استفاده شود تا زمان لازم برای نفوذ ماده به درون لایه کراتینی پوست فراهم باشد.
نکته
هیچ ماده ضد آفتابی 100% موثر نیست و هر فردی که در آفتاب به مدت طولانی می ماند در معرض آسیب خواهد بود.
مطالعات اخیر نشان از افزایش آمار ابتلا به تومورهای پوستی علی رغم بالا رفتن آگاهی های عمومی و استفاده از ضد آفتاب ها دارد. علت اصلی این امرآن است که این فرآورده ها استفاده کنندگان را ترغیب می کنند تاخودرا درمعرض آفتاب قرار دهند و نوعی احساس امنیت کاذب به آنها می دهند باید به خاطر داشت که حتی اگر مقادیر زیاد ضدآفتاب نیز استفاده شود ماندن طولانی در معرض آفتاب آسیب رساننده خواهد بود.ضد آفتاب ها آخرین خط دفاعی بر علیه خورشید هستند آنها برای این ساخته شده اند تا از قسمت هایی از بدن مانند صورت و دست ها که به ناچار در معرض آفتاب هستند محافظت کنند اولین مرحله دفاع در برابر آفتاب اجتناب از آن است. در یک فرآورده ضد آفتابSPF نشانه قدرت ممانعت آن فرآورده در برابر ایجاد قرمزی در پوست است ولی الزاماً به معنی قدرت جلوگیری از ایجاد تومور بدخیم پوستی نیست.آزمایشات انجام شده به منظور بررسی تأثیر مواد ضد آفتاب در ممانعت از تومورها نتایج متفاوتی به دست داده است. همیشه باید استفاده از ضدآفتاب واجتناب از نور خورشید را با هم انجام داد.
حفاظت بینی
بینی بیشتر از همه در معرض نورآفتاب است و خطر بالایی برای ایجاد آسیب های خورشید درآن وجود دارد پس باید بیشتر به وسیله ضد آفتاب محافظت شود. اگر سرطان پوست بر روی بینی ایجاد شود باید آن را برداشت.
حفاظت ازآفتاب باید مداوم باشد
به طور مثال نباید چند ماه حفاظت مناسب از آفتاب صورت گیرد و بعد یک روز ناگهان در معرض آفتاب طولانی و بدون حفاظ قرار بگیریم تا آفتاب سوختگی ایجاد گردد. در این شرایط آسیب می تواند حتی بیشتر از حد معمول باشد چون طی مدتی که پوست از آفتاب محفوظ بوده فاقد دفاع حفاظتی طبیعی خود یعنی تولید ملانین شده است.
عینک ضد آفتاب
عینک های آفتابی از چشم و پوست محافظت می کنند. این عینک ها باید از انواعی باشند که در برابراشعه ماورای بنفش 100% محافظت ایجاد نمایند .عینک های سادۀ پلاستیکی جلوی اشعه ماورای بنفش را نمی گیرند بلکه نور مرئی را بلوک می نمایند و در واقع آسیب را زیادتر می کنند. کسی که از عینک آفتابی پلاستیکی استفاده می کند در برابر نور شدید چشم و مردمک وی منقبض نمی شوند و در واقع مقادیر زیادتری از اشعه ماورای بنفش به چشم وارد شده و سبب آسیب آن می گردد. عینک های آفتابی سبب می شوند تا فرد چشم خود را جمع نکند و این امرسبب جلوگیری از چروک های اطراف چشم می گردد. بهتراست از عینک های بیضی شکل و با طول بیشتر استفاده گردد که به شکل خود چشم باشد و یا کناره های پهن تر داشته باشد تا از تماس پرتوهای زیانبار با چشم ممانعت کند.
استفاده از کلاه لبه پهن
کلاه هایی که لبه پهن نداشته باشند در برابرآفتاب محافظ خوبی نیستند. حتی کلاه های لبه پهن محافظت کامل در برابر نور خورشید ایجاد نمی کنند و معادل یک ضد آفتاب با فاکتور حفاظتی 30 هستند و بنابراین حتی با این کلاه ها نیز محافظت اضافی مثل استفاده از ضدآفتاب ها ضروری است. در مورد کسانی که موی سرآنها ریخته است نقش کلاه بسیار مثبت تر است. افراد طاس باید در محیط باز از کلاه استفاده کنند.
حفاظت از لب ها
باید برای لب ها نیز از ضد آفتاب استفاده کرد. مطالعات اخیرنشان می دهد که شیوع تومور های لب در مردان بیشتر از زنان است. علت این اختلاف استفادۀ خانم ها از روژلب است که به منزله یک محافظ عمل می کند. تومورهای لب در خانم هایی که از روژلب استفاده نمی کنند بیشتر از کسانی است که از آن استفاده می کنند.
شیشه اتومبیل
باید برای شیشه های اتومبیل از سایبان استفاده شود چون درصد مشخصی از اشعه ماورای بنفش از این شیشه ها رد می شود بخصوص اشعه UVA از شیشه نفوذ می کند در صورت ضرورت می توان شیشه های مخصوصی تهیه کرد که اکثر پرتوهای ماورای بنفش را تصفیه می کند.
برنزه شدن به وسیله نورآفتاب: چگونه میزان آسیب را به حداقل برسانیم؟
برای کسانی که تمایل به برنزه شدن دارند، توصیه هایی لازم است :
– باید نواحی باز پوست را که در فعالیت های روزمره تحت اثر نور خورشید هستند مانند صورت، پشت دست و بخصوص بینی حفاظت نمود. حتی در سایه نیز اینها اشعه ماورای بنفش را جذب می کنند. باید در این نواحی بیشتر از ضدآفتاب ها استفاده کرد. باید از کلاه لبه پهن استفاده شود.
– در وسط روز باید از آفتاب اجتناب کرد و بین ساعات 9 صبح تا 4 عصر از آفتاب دور بود.
– مواجهه با آفتاب باید تدریجی باشد طوری که پوست بتواند یک لایه حفاظتی از ملانین را تولید کند. وقتی که میزان برنزه شدن به حد مطلوب رسید نباید بیش از 30 دقیقه روزانه در انتهای بعدازظهر و حداکثر یک تا یک و نیم ساعت در هفته (برحسب نوع پوست) خود را در معرض آفتاب قرار داد. بعلاوه بعد از میزان خاصی از برنزه شدن دیگر قرار گرفتن در معرض نور خورشید پوست را برنزه تر نمی کند. بکله باعث افزایش شدت اسیب می شود.
– مواجهه با آفتاب باید منظم باشد و حالت تصادفی نداشته باشد. کسانی که جنس پوست شان طوری است که برنزه نمی شوند باید تماس با آفتاب را به حداقل برسانند. افرادی که پوست نوع I و II دارند باید از آفتاب اجتناب کنند.
فواید احتمالی تماس با آفتاب
علی رغم نکات بالا تماس با آفتاب به صورت منطقی و کنترل شده ممکن است فوایدی هم داشته باشد. از جمله ممکن است خلق افراد را بهتر کند. که از این مسئله در روانپزشکی برای درمان افسردگی استفاده می شود. بعلاوه برخی گزارشات حاکی از آن است که تماس کنترل شده با آفتاب تا حدودی می تواند جلوی بیماری بدخیم را بگیرد.
برنزه شدن به صورت مصنوعی و تغییر در رنگ پوست
دی هیدروکسی استون
فرآورده های برنزه کننده صناعی ماده دی هیدروکسی استون با غلظت 2.5 تا 10 درصد هستند. غلظت قابل قبول 5% است. این ماده با آمینواسیدهای لایه کراتینی اپیدرم واکنش نموده و طی چند ساعت رنگی مشابه برنزه شدن در پوست ظاهر می شود که به مدت سه تا پنج روز باقی می ماند. با ریزش سلول های اپیدرم، این رنگ نیز تدریجاً از بین می رود و تا قبل از این ریزش سلولی، رنگ ایجاد شده قابل از بین بردن نیست. دی هیدروکسی استون سبب محافظت پوست در برابر آفتاب نمی شود و در صورت تماس با نور خورشید باید از ضدآفتاب استفاده شود.
– حدود یک ساعت بعد از استفاده از آنها نباید پوست خیس شود.
– این فرآورده ها نباید با موی سر یا ابروها تماس پیدا کنند چون ممکن است سبب ایجاد تغییر رنگ در آنها شوند.
– تماس این مواد با لباس می تواند سبب رنگی شدن آنها گردد.
– پیش از استفاده از این فرآورده ها باید آنها را در یک منطقه دور از دید بر روی پوست امتحان کرد تا مطمئن شویم واکنش ناخواسته ای ایجاد نخواهد شد و رنگ دلخواه در پوست ظاهر خواهد شد چون در برخی افراد این ماده سبب ایجاد رنگ پریدگی مایل به زرد در پوست می گردد.
– باید یک لایه نازک یکنواخت از ماده را بر سطح پوست مالید در غیر این صورت پوست رنگ غیریکنواخت و سایه دار پیدا خواهد کرد.
– دست ها باید بعد از به کار بردن فرآورده شسته شوند تا کف دست رنگی نگردد.
– نباید از صابون با PH بالا پیش از به کار بردن این فرآورده ها استفاده کرد چون سبب می شود تا به جای رنگ مطلوب مایل به قهوه ای پوست متمایل به زرد گردد. اگر با یکبار مالیدن این مواد برنزه شدن در حد مطلوب نباشد می توان چند ساعت بعد مجدداً آن را مورد استفاده قرار داد.
رنگ های برنزه کننده
این فرآورده ها حاوی رنگدانه های محلول در آب هستند که روی پوست می نشیند. در اینجا واکنش شیمیایی بین ماده رنگی و پوست اتفاق نمی افتد. اگر نتیجه نهایی آن مطلوب نباشد می توان آن را با آب و صابون شسته و پاک کرد. اینها نیز اثر حفاظتی بر علیه افتاب ندارند. اشکال عمده آنها نیاز به استفاده مکرر است چون هر وقت که پوست با آب و صابون شسته شود پاک می گردند.
داروهای تغییر دهنده رنگ پوست
این داروها شامل بتا کاروتن، تیروزین و مواد تسریع کننده برای برنزه شدن (مثل پسورالن) هستند.
بتا کاروتن
این ماده از لحاظ شیمیایی شبیه به ویتامین A است و به صورت قرص در دسترس است و به طور طبیعی در هویج، گوجه فرنگی، انبه و پرتقال وجود دارد. در صورت مصرف زیاد آن، رنگ پوست به صورت زرد –نارنجی در می آید و اگر تماس با آفتاب نیز همزمان صورت گیرد حالت برنزه شدن تشدید شده و پوست تیره می گردد. در اروپا و کانادا این ماده به صورت قرص برنزه کننده وجود دارد. ولی در آمریکا مجوز ندارد. مصرف آن باید با مشاوره پزشک صورت گیرد. در صورت مصرف بیش از حد آن ممکن است هیپروکاروتنمی ایجاد شود که پوست به رنگ زرد –نارنجی است و در صورت افزایش مصرف ممکن است مسمومیت ایجاد گردد.
تیروزین
تیروزین ماده ای است که ملانین از آن ساخته می شود به همین دلیل فرآورده های متنوعی از این ماده برای استفاده در پوست تولید شده است. با این وجود تحقیقات سودمند بودن آن را در پوست نشان نداده است.
پسورالن ها
اینها موادی هستند که حساسیت پوست را نسبت به پرتو ماورای بنفش خورشید بالا برده و سبب تسریع در برنزه شدن می گرداند ولی همزمان باعث افزایش همه تاثیرات منفی نور خورشید بر پوست نیز می گردند به همین علت به عنوان ماده برنزه کننده تایید نشده اند.
سالن های برنزه
دستگاه ههای برنزه کننده اشعه ماورای بنفش از خود ساطع می کنند. همانطور که قبلا گفته شد این پرتوها باعث اسیب پوست می شوند و خطر ایجاد سرطانهای پوستی را زیاد می کنند. برخی از سالن های برنزه ادعا بی خطر بودن کارشان را به این علت که از اشعه ماورای بنفش Aاستفاده می کنند. دارند ولی باید یادآور شده که این پرتوها نیز آسیب های پوستی ایجاد می کنند. UVAبه لایه های عمقی تر پوست نفوذ کرده و رشته های الاستین را خراب می کند که می تواند سبب تسریع در ایجاد چین و چروک گردد.
روغن های برنزه کننده
مواد روغنی مختلفی از منشاء های گوناگون (عمدتا گیاهان) تهیه می شود که به پوست مالیده می شوند. این مواد حاوی ضد آفتاب نبوده و پوست را در برابر نور خورشید حفاظت نمی کنند. برعکس اینها در واقع سبب تمرکز بیشتر اشعه خورشید در مناطقی که مالیده شده اند می گردند و خطر ایجاد سرطان پوست را افزایش می دهند.
این مواد عمل طبیعی غدد عرق و سباسه را مختل کرده و می تواند سبب بروز راش های جلدی مختلف از جمله میلاریا شوند.
– رنگ پوست ایجاد شده بعد از استفاده از این روغن ها تفاوتی با رنگ پوست طبیعی بعد از مواجهه با خورشید ندارد.
گردآوری و تنظیم : نایس کلوب
برگرفته از کتاب آرایش و درمان پوست ، تالیف دکتر آوی شای ، دکتر هاوارد مایباخ ، دکتر رابرت باران ، ترجمه دکتر حمید نوروزی
